ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Το μέλος εκτείνεται άλλοτε σε ολόκληρη την κλίμακα κι άλλοτε σε μικρότερο τμήμα της, το οποίο επαναλαμβάνεται στη συνέχεια οξύτερο ή βαρύτερο με μετάθεση της βάσης του ήχου. Αυτή η μετάθεση, που μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη, ονομάζεται σύστημα. Κάθε σύστημα παίρνει το όνομά του από τον αριθμό των χορδών τις οποίες χρησιμοποιεί και σύμφωνα με τις οποίες μετατίθεται η βάση του ήχου. Για παράδειγμα, αν η μετάθεση γίνεται κατά πέντε χορδές ονομάζεται πεντάχορδο, κατά τέσσερις τετράχορδο κ.λ.π.

Το σύστημα μπορεί επίσης να οριστεί και ως τρόπος ψαλμωδίας, όπου χρησιμοποιείται ολόκληρη η κλίμακα ή μικρότερο μέρος της το οποίο επαναλαμβάνεται το ίδιο ψηλότερα ή χαμηλότερα με τις ίδιες διαστηματικές αποστάσεις μεταξύ των διαφόρων φθόγγων.

Τα σπουδαιότερα συστήματα που χρησιμοποιήθηκαν στη βυζαντινή μουσική ήταν τρία : το οκτάχορδο, το πεντάχορδο και το τετράχορδο.

Οκτάχορδο. Ονομάζεται και επτάφωνο ή διαπασών, συμμετέχουν και οι επτά φωνές. Συναντάται στους ήχους Α', πλάγιο Α', πλάγιο Β', πλάγιο Δ' από τον Νη, καθώς και στον βαρύ διατονικό από τον Ζω.

Πεντάχορδο. Ονομάζεται και τετράφωνο ή τροχός. Ο τροχός είναι σύστημα τριών συνημμένων πεντάχορδων, από τα οποία το βασικό πεντάχορδο είναι Πα Βου Γα Δι Κε, με διαστήματα τόνων ελάσσονα, ελάχιστου, μείζονα και το οποίο επαναλαμβάνεται ψηλότερα και χαμηλότερα. Συναντάται κυρίως στον Α' ήχο, οπού η βάση Πα μετατίθεται πέντε χορδές ψηλότερα στον Κε.

Τετράχορδο. ονομάζεται και τρίφωνο. Είναι σύστημα τριών συνημμένων τετραχόρδων, από τα οποία το κύριο τετράχορδο είναι Νη Πα Βου Γα, με διαστήματα τόνων μείζονα, ελάσσονα, ελάχιστο και το οποίο επαναλαμβάνεται ψηλότερα και χαμηλότερα. Συναντάται στον ήχο Δ' πλάγιο, όπου η βάση Νη μετατίθεται τέσσερις χορδές ψηλότερα στον Γα.

Είναι δυνατόν να γίνει αλλαγή στο σύστημα, μετάβαση δηλαδή από το ένα σύστημα στο άλλο, όπως ακριβώς γίνεται αλλαγή ήχου στη διάρκεια ενός μέλους. Η αλλαγή αυτή γίνεται επίσης με τις φθορές.

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΥ(http://1lyk-volou.mag.sch.gr/sch/vyzant_music.htm)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΔΑΚΤΥΛΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΝ ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΠΡΑΠΑ