ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΩΝ ΨΑΛΤΩΝ

Όπως προαναφέρθηκε, η τοπική Σύνοδος της Λαοδίκειας (367 μ.Χ) όρισε ρητά να μην ψάλλει κανείς άλλος εκτός από τους καθιερωμένους ψάλτες. Η τάξη των ψαλτών είχε ήδη καθιερωθεί για να αποφευχθούν τα άσεμνα και αταίριαστα άσματα στις ιερές ακολουθίες.

Οι τίτλοι των εκκλησιαστικών ψαλτών πριν την Άλωση ήταν οι εξής: δομέστικος, λαμπαδάριος, πρωτοψάλτης, μονοφωνάριος, αναγνώστης, βαστακτής, χειρονόμος, χορός.

Ξεχωριστή θέση στην οργάνωση του χορού κατέχει ο χειρονόμος, που στεκόταν ανάμεσα στους δύο χορούς και με την χειρονομία του καθοδηγούσε τους ψάλτες. Πολλές πληροφορίες για το χειρονόμο σώζονται στο «Περί της βασιλείου τάξεως», σύγγραμμα του Κων/νου του Πορφυρογέννητου από τον 10ο αιώνα. Ωστόσο δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το ακριβές νόημα της χειρονομίας, αν δηλαδή είχε μελική ή ρυθμική σημασία ή και τα δύο μαζί. Η θέση του χειρονόμου σταδιακά αποδυναμώνεται και μετά τον 5ο αιώνα αναφέρεται μόνο στα θεωρητικά κείμενα. Ο Σιμών Καρράς, επιφανής μουσικολόγος του καιρού μας, έχει ερμηνεύσει διάφορα σημάδια των οποίων τα σχήματα περιέχουν χειρονομική ενέργεια.

Στους αιώνες που ακολούθησαν την Άλωση η σημασία των επωνυμιών των ψαλτών διαφοροποιείται αισθητά. Πρωτοψάλτης τώρα ονομάζεται ο διευθυντής του α’ χορού, λαμπαδάριος ο διευθυντής του β’ χορού και δομέστικοι οι βοηθοί τους. Με την ίδια σημασία ισχύουν οι παραπάνω όροι και σήμερα. Υπάρχει ακόμα ο κανονάρχης, που απαγγέλλει μελωδικά στην τονική συνήθως του ήχου, την οποία ψάλλει στη συνέχεια ο ψάλτης. Η παράδοση αυτή τηρείται και σήμερα με μεγαλύτερη βέβαια συνέπεια στο Άγιο Όρος.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΠΑΘΗ (http://1lyk-volou.mag.sch.gr/sch/vyzant_music.htm)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΔΑΚΤΥΛΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΝ ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΠΡΑΠΑ